Wat is de overgang?
De overgang begint meestal bij vrouwen met een leeftijd tussen de 45 en 55. De hormonen die aangemaakt worden in de baarmoeder (oestrogeen en progesteron) beginnen te schommelen. De aanmaak van deze hormonen in de baarmoeder neemt af, waardoor enkel de aanmaak in het vetweefsel en de bijnieren resteert. Dit veroorzaakt een disbalans tussen oestrogeen en progesteron, waardoor het lichaam bepaalde veranderingen zal doorgaan. De overgang heeft op elke vrouw een andere invloed. Dit heeft te maken met het feit dat vrouwelijke geslachtshormonen op vele processen van invloed zijn.
Wat zijn de klachten van de overgang?
Niet iedereen in de overgang zal last krijgen van dezelfde klachten. Klachten die wel ervaren worden, zijn de oorzaak van een afname van het hormoon oestrogeen en ook dominantie van oestrogeen tegenover progesteron. Dit heeft de volgende gevolgen:
- Verandering van maandelijkse cyclus. Bij veel vrouwen is dit het eerste teken van de overgang. De menstruatie kan bijvoorbeeld langer of korter gaan duren en er kan meer of minder bloed vrijkomen.
- Opvliegers. Dit is een veel voorkomende klacht tijdens de overgang. Zelfs na de menopauze kan dit zich nog jaren voortzetten. Opvliegers zijn een plotseling gevoel van hitte in het lichaam. Dit leidt tot een rood gezicht, zweten en huiveringen. Opvliegers kunnen zo intens zijn dat ze u ‘s nachts wakker maken. Dit heeft te maken het feit dat oestrogeen van invloed is op de regulatie van de lichaamstemperatuur
- Incontinentie. Een gebrek aan beheersing van de blaas kan ontstaan tijdens de overgang. Dit kan zich uiten door een plotselinge noodzaak om te urineren en het loslaten van urine tijdens inspanning. Een vrouw in de overgang is ook gevoeliger voor blaasontstekingen. Dit heeft te maken met dat de conditie van alle slijmvliezen in het lijf verslechtert wanneer vrouwelijke geslachtshormonen verslechteren in werking
- Slaapproblemen. De overgang kan leiden tot slaapproblemen, doordat het moeilijker wordt om in slaap te vallen. Ook in slaap blijven kan lastiger worden. Dit heeft te maken met het feit dat de afvoer van afvalstoffen in het lijf verslechtert wanneer de vrouwelijke geslachtshormonen in werking verslechteren en het lichaam daardoor niet goed kan ontspannen.
- Stemmingswisselingen. Tijdens de overgang kunnen vrouwen te maken krijgen met stemmingswisselingen. Als u te maken krijgt met depressieve gedachten, is het verstandig om de huisarts te raadplegen. Dit komt omdat vrouwelijke geslachtshormonen van invloed zijn op de aanmaak van serotonine receptoren, waardoor vanaf de overgang eerder een serotoninetekort in de hersenen zal ontstaan.
- Lichamelijke veranderingen. Door de hormonale veranderingen kan het lichaam zich anders gaan gedragen. Vet wordt bijvoorbeeld op andere plekken opgeslagen en de spiermassa kan afnemen. Ook kan de huid verdunnen en kunt u last krijgen van stijve gewrichten. Dit heeft te maken met het feit dat vrouwelijke geslachtshormonen die gelijkmatige verdeling van vet reguleren, van invloed zijn op de vorming van testosteron (belangrijk voor het behoud van een gezonde spiermassa) en de huid (het bindweefsel) in goede conditie helpen houden.
Wat is de invloed van de overgang op uw gewicht en lichaamsvetmassa?
De overgang kan leiden tot een gewichtstoename. De afname in de productie van oestrogeen verlangzaamt het metabolisme. Hierdoor kunnen vrouwen sneller aankomen. Door een afname van de spiermassa tijdens de overgang wordt er in het lichaam minder energie verbruikt. Een afname van spiermassa en een toename van vet kan dus leiden tot een hoger vetpercentage. Wanneer oestrogeen dominant is tegenover progesteron ontstaat insulineresistentie en zal het verbruik daardoor dalen, de vetmassa daardoor stijgen en scheef over het lijf verdeeld worden.
Daarnaast spelen ook leeftijdsgebonden factoren een rol. Minder bewegen zal niet tot spiermassaverlies leiden wanneer de voeding voldoende vocht en essentiële bouwstoffen bevat.
Wat is de invloed van de overgang op de lichaamsvetverdeling?
Oestrogeen zorgt er in het vrouwelijk lichaam voor dat het voorbereid is op een eventuele zwangerschap en bevalling. Dit betekent dat er vet wordt opgeslagen op strategische plekken, zoals de dijen en de heupen. Bij de afname van oestrogeen tijdens de overgang zal dit veranderen. Vet kan zich verzamelen rondom de buik, in plaats van de dijen en heupen.
Dat komt door de onderliggende disbalans tussen oestrogeen en progesteron, waardoor eerder stress zal ontstaan. Onder invloed van cortisol zal vet rond de organen in de buikholte worden opgeslagen
Voor veel vrouwen kan dit een moeilijke ontwikkeling zijn. Het lichaam kan drastisch veranderen, waardoor gevoelens van depressie kunnen ontstaan.
Wat is de invloed van voeding op uw hormoonbalans?
De hormoonbalans en het metabolisme zijn nauw met elkaar verbonden. Voeding die de ideale bloedwaardes doet verstoren, kunnen daarom leiden tot een verergering van de klachten tijdens de overgang. Een hoge bloedsuikerspiegel, insuline resistentie en metabool syndroom zijn alle drie verbonden aan een verhoging van het aantal opvliegers bij vrouwen in de overgang.
Verwerkte producten en voeding met veel koolhydraten zorgen voor verstoring van alle bloedwaardes. Dit verstoort de hormoonbalans. Het ontwijken van wit brood, gebak en snoep kunnen de klachten van de overgang verminderen. Dit is niet het geval wanneer er alsnog tekorten in vocht en essentiële voedingsstoffen veroorzaakt worden. Dan zal de disbalans aan de orde blijven, evenals verstoorde bloedwaardes.
Er zijn meer soorten voeding die een negatieve invloed kunnen hebben op de hormoonbalans tijdens de overgang. Hierdoor kunnen de klachten verergeren. Deze zullen we hier kort bespreken:
- Alcohol en cafeïne kunnen opvliegers als gevolg hebben. Daarnaast verslechteren ze de kwaliteit van de slaap. Als u tijdens de overgang last heeft van slaapproblemen, kan het helpen om de consumptie van alcohol en cafeïne te beperken. Dit komt omdat deze middelen een verhoogde afgifte van stresshormonen veroorzaken, die de ideale bloedwaardes verstoren.
- Pittig eten kan opvliegers stimuleren. De grens van pittigheid ligt bij iedereen ergens anders, dus hier is een persoonlijke benadering voor nodig. Dit komt omdat pijnreceptoren hierdoor geactiveerd worden en daar een verhoogde afgifte van stresshormonen op volgt.
- Te veel zout kan leiden tot een verzwakking van de botten bij vrouwen in de overgang. Daarnaast zorgt de afname van oestrogeen tot een groter risico op hoge bloeddruk. Een te zout dieet kan daarom negatieve gevolgen hebben op de gezondheid. Dit komt omdat het gebruik van zout de osmolariteit (de hoeveelheid opgeloste stoffen) in de bloedbaan verhoogt en het uitputten van vocht en zouten uit de weefsels veroorzaakt.
Hoe verminder ik hormoongerelateerde klachten?
Er zijn verschillende manieren om hormoongerelateerde klachten tegen te gaan tijdens de overgang. Een gezond dieet is hier een belangrijk onderdeel van. Voedingsstoffen die kunnen helpen bij de overgang, zijn onder andere:
- Calcium en vitamine D. Hormonale veranderingen kunnen leiden tot een verzwakking van de botten. Calcium en vitamine D zijn belangrijke voedingsstoffen voor sterke botten. Calcium is te vinden in zuivelproducten. Vitamine D wordt vooral opgenomen uit zonlicht. In de wintermaanden kunnen voedingssupplementen helpen. Ook vis zit vol met vitamine D.
- Eiwitten. Eiwitten zijn een gezonde bron van energie voor het lichaam. Omdat het verwerken van eiwitten langer duurt, zult u langer een verzadigd gevoel hebben. Dit kan gewichtstoename tijdens de overgang tegengaan. Groente en fruit zijn een goede bron van eiwitten.
- Fyto-oestrogenen. Dit is een plantaardige voedingsstof die het effect van oestrogeen in het lichaam kan nabootsen. Hierdoor kunnen klachten worden verminderd. Fyto-oestrogenen zijn te vinden in sojaproducten, bonen en zaden.
- Water. Tijdens de overgang kan het lichaam sneller gedehydrateerd raken. Drink daarom genoeg water gedurende de dag.
Wanneer bronnen van essentiële vetzuren niet in het dieet aanwezig zijn (hieruit worden eicosanoïden (weefsel hormonen) gevormd), dan zal de disbalans niet afnemen Ondanks aandacht voor bovengenoemde punten. Daarnaast is het belangrijk om uiteindelijk het streefgewicht vast te houden. Dit gebeurd aan het einde van de recover-fase, namelijk de control-fase.
Choline rijke voeding (een molecuul wiens aanmaak sterk daalt vanaf de overgang met het niet goed wateroplosbaar kunnen maken van vetoplosbare moleculen en verharding van bloedvaten tot gevolg).
Daarnaast zijn er andere stappen die genomen kunnen worden om hormonale klachten te verminderen:
- Regelmatige lichaamsbeweging. Genoeg beweging kan leiden tot betere slaap, een goed werkend metabolisme en gezonde botten en gewrichten.
- Beperk gewichtstoename. Gewichtstoename kan de klachten van de overgang verergeren. Probeer het daarom te beperken door meer beweging en gezonde voeding.
- Sla geen maaltijden over. Een regelmatig voedingspatroon kan gewichtstoename voorkomen en stress in het lichaam verminderen.
Wij helpen u graag verder met meer informatie of advies over de overgang. Onze professionals voorzien u graag van advies en informatie tijdens een geheel vrijblijvend gesprek.
