Wat is een crashdieet?
Een crashdieet is een dieet waarbij extreem weinig calorieën geconsumeerd worden. Soms is dit zelfs zo’n 500 tot maximaal 1000 calorieën per dag. Hierdoor kan er in korte tijd veel gewicht verloren worden. Echter, is een crashdieet geen duurzame vorm van gewichtsverlies. Doordat er in zo’n korte tijd extreem weinig calorieën worden geconsumeerd, ontstaat er na verloop van tijd een extreme honger. Het lichaam geeft aan dat het een tekort aan calorie leverende voedingsstoffen heeft gekregen en daardoor uitgeput is geraakt van energie. Dit heeft een periode van compensatiegedrag als gevolg.
Bij dit compensatiegedrag krijgt het brein een signaal om te gaan ‘bunkeren’ (de uitgeputte weefsels weer aan te vullen). Dit stamt nog uit de oertijd. Vroeger moest men namelijk altijd een reservevoorraad aan calorie leverende voedingsstoffen hebben voor tijden van schaarste. Wanneer de brandstofvoorraad in het lichaam uitgeput wordt door te crashdiëten, geeft het brein een signaal af aan het lichaam dat de brandstofvoorraad weer aangevuld moet worden. Dit signaal zal net zo lang stand houden tot deze ‘buffer’ weer is opgebouwd. Dit noemen we compensatiegedrag. Er worden dus meer calorieën geconsumeerd dan dat er verbruikt kunnen worden. Wanneer dit voor een langere periode aanhoudt, kan dit gewichtstoename tot gevolg hebben.
Een ander gevolg van het aanhouden van een dieet dat te weinig calorieën levert, is dat er tekorten in vocht en essentiële voedingsstoffen in het lijf ontstaan en dat het lichaam daardoor niet goed in staat is om met behulp van hormonen de bloedwaardes op een constant en ideaal peil te houden. Er moeten dan voortdurend steunweefsels uitgeput worden onder invloed van stresshormonen. Dit brengt een opstapeling van afvalstoffen en schade aan gezond weefsel teweeg met een steeds beperkter en slechter verlopende stofwisseling en gezondheidsklachten tot gevolg. De reset-fase start op die manier direct verkeerd.
Wanneer het lichaam voortdurend niet goed in staat is (door de lage calorie-inname en het vergroten van tekorten in vocht en essentiële voedingsstoffen) om diens bloedwaardes op een constant en ideaal peil te houden, worden niet alleen de steunweefsels uitgeput onder invloed van stresshormonen, maar verloopt ook de informatieverwerking in de hersenen, waaronder het verzadigingscentrum aldaar, niet goed. Hierdoor zult u voortdurende onrust, honger, drang tot eten en controleverlies ervaren. Wanneer het op een constant en ideaal peil houden van de bloedwaardes niet goed verloopt, zal de glucose in de bloedbaan namelijk niet verdeeld worden over de weefsels en cellen die dit nodig hebben.
Wanneer wordt een dieet een crashdieet genoemd?
Allereerst zullen we uitleggen wanneer iets voldoet aan de term ‘dieet’. Een dieet is volgens Het Voedingscentrum een voedingspatroon dat (om medische redenen) afwijkt van de normale voeding. Daarbij zijn er strenge regels over wat er wel en wat er niet meer gegeten mag worden.
Wanneer mag een dieet dan een crashdieet genoemd worden? ‘Crashen’ staat voor het consumeren van extreem lage hoeveelheden calorieën. Vaak wordt dit gedaan met als doel veel gewichtsverlies in een korte tijd. Een dieet kan dus een crashdieet genoemd worden als het een dieet is dat afwijkt van hoe er normaal gesproken gegeten wordt. De focus wordt hierbij voornamelijk gelegd op het aantal calorieën en niet de soort voedingsstoffen die er geconsumeerd worden. Ook ligt de focus naast het aantal calorieën op het doel: veel en snel afvallen.
Wat is het effect van een crashdieet op je algehele gezondheid?
Het voornaamste effect, en vaak ook het gewenste effect van een crashdieet, is gewichtsverlies. Afhankelijk van de duur waarmee een crashdieet gevolgd wordt kan dit tot in de extremen gaan.
Voor iemand met overgewicht wordt vaak gedacht dat deze persoon na het volgen van een crashdieet een verlaagde kans heeft op diabetes type 2 en verschillende hart- en vaatziekten. Dat hoeft echter niet. Wanneer het crashdieet voortdurend tekorten in vocht en essentiële voedingsstoffen, verstoring van de bloedwaardes en een verhoogde afgifte van stresshormonen in het lichaam veroorzaakt, dan zal uitputting en afbraak van gezond weefsel (waaronder spierweefsel) plaatsvinden en zullen insulineresistentie en de gevolgen daarvan ontstaan en uitbreiden. Ondanks het afvallen.
Bovendien houdt het gewichtsverlies van een crashdieet nooit lang stand. Ook kan regelmatig crashdiëten de stofwisseling veranderen. Hierdoor verlaagt de ruststofwisseling. Het lichaam verbruikt dan minder calorieën wanneer het in rust is. Dit betekent dat er minder gegeten kan worden en dat gewichtstoename sneller tot stand komt.
Het effect dat hierdoor kan optreden noemen we het jojo-effect. Hierbij wisselen gewichtsafname en gewichtstoename zich in een korte periode steeds af. Niet alleen kost dit veel energie, maar het jojo-effect kan ook serieuze gevolgen hebben. Zo zorgt het voor een verstoring van de hormoonbalans. Ook dit heeft zo zijn gevolgen. Enkele gevolgen van een verstoorde hormoonbalans zijn een verminderde kans op vruchtbaarheid, insulineresistentie en schade aan waardevol weefsel.
Tot slot kan het volgen van een crashdieet zorgen voor verlies van spiermassa. Wanneer het crashdieet voortdurend een bouwstoffentekort veroorzaakt, moeten de eiwitten die aanwezig zijn in gezond weefsel afgebroken worden om plasma-eiwitten te kunnen vormen die de bloeddruk en andere bloedwaardes op peil moeten helpen houden.
In een later stadium wordt de vetreserve aangesproken om het lichaam te voorzien van energie voor de alledaagse activiteiten vanwege het extreme calorie-tekort. Wanneer er echter voor een langere periode achter elkaar gevast wordt, raakt de vetopslag een keer op. Het lichaam gaat dan over op het verbranden van spiermassa om energie vrij te maken.
De algehele gezondheid heeft dus flink te lijden wanneer er een crashdieet wordt gevolgd.
Wat is het effect van een crashdieet op het verbruik in je lijf (tijdens en na het dieet)?
Ook wanneer het in rust is, verbruikt uw lichaam calorieën. Dit noemen we de Basal Metabolic Rate, ook wel BMR. De BMR is gebaseerd op iemands lengte, leeftijd, gewicht en geslacht. Wanneer iemand afvalt en tegelijkertijd gezonde massa verliest en tekorten in vocht en essentiële voedingsstoffen creëert, dan wordt de BMR lager. Deze persoon gebruikt dan minder calorieën in rust en heeft dus ook een lagere energiebehoefte in het algemeen.
Wanneer een persoon voor een langere periode vast met als resultaat dat het lichaam meer uitgeput en beschadigd raakt van voorheen, dan gaat het lichaam in de overlevingsstand. De BMR gaat dan verder omlaag. Zo kan het lichaam genoeg energie sparen voor de vitale processen, zoals het rondpompen van bloed door het hart.
Tijdens een crashdieet verbruikt het lichaam dus minder energie om zo energie te sparen voor belangrijke processen. Na een crashdieet slaat het lichaam zoveel mogelijk vet op om te voorkomen dat het weer aan een periode van schaarste aan energie wordt blootgesteld. Hierdoor komen de meeste mensen weer veel in gewicht aan na het volgen van een crashdieet. Dit is dan ook, samen met de andere belangrijke gezondheidsredenen benoemd in dit artikel, de reden dat een crashdieet niet aan te raden is voor mensen die blijvend gewichtsverlies als doel hebben.
Tijdens een crashdieet gaat de stofwisseling beperkt verlopen, omdat voortdurend steunweefsels onder invloed van stresshormonen uitgeput worden om de bloedwaardes op peil te kunnen houden. Afvalstoffen gaan zich daardoor steeds meer opstapelen. Hieruit ontstaat insulineresistentie. Dat is de oorzaak van snelle vetvorming en vetopslag zodra men weer meer gaat eten, want dan kunnen brandstoffen niet meer verdeeld worden over de uitgeputte weefsels met opgestapelde afvalstoffen.
Wilt u weten hoe u wel op een verantwoorde manier kunt afvallen? Wij helpen u daar graag bij verder. U kunt contact opnemen en bij ons vrijblijvend een adviesgesprek aanvragen.
